0

Defensie had geen conclusies mogen trekken over (on)schadelijkheid burnpits

Heeft het ministerie van Defensie een groter risico genomen met het gebruik van zogenoemde ‘burnpits’ in Afghanistan dan tot nu toe werd gedacht? Externe onderzoekers concluderen dat de metingen, door Defensie zelf, niet allemaal goed zijn uitgevoerd. Ook geven de metingen een onvolledig beeld, zeggen de onderzoekers van het Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS) van de Universiteit Utrecht.

Tijdens militaire operaties, zoals die in Afghanistan, was de verwerking van afval een logistiek probleem. Daarom werd al het militair afval verbrand in een gat in de grond. Denk aan plastic, voedsel, menselijke ontlasting, maar ook accu’s, rubber, munitie, piepschuim en verf.

De burnpit werd met regelmaat aangestoken met brandstof, waardoor de verbranding op lage temperatuur plaatsvond. Eerder onderzoek wees al uit dat de rook die hierbij vrijkomt gezondheidsschade kan veroorzaken.

Burnpit-problematiek

Onderzoeker en oud-lid van de Gezondheidsraad Dick Heederik had liever gezien dat ze met een meer sluitend antwoord hadden kunnen komen over de risico’s van potentiële blootstelling aan burnpits, zegt hij. “Maar dat laat de beschikbare informatie niet toe.”

Heederik werd samen met drie collega-onderzoekers van het IRAS door het ministerie van Defensie gevraagd te kijken naar de beschikbare literatuur over gezondheidsschade bij militairen door burnpits. Dat resulteerde in het rapport Burnpit problematiek, dat in april 2021 verscheen.

Eerder onderzoek niet informatief

Het ministerie van Defensie communiceerde na het verschijnen van het rapport zelf dat het gedane onderzoek geen nieuwe inzichten had opgeleverd. Die conclusie klopt technisch gezien, zegt Heederik, maar dat komt vooral doordat de beschikbare literatuur en onderzoeken ondermaats zijn.

“Die studies zijn zo globaal dat onze conclusie was: ze zijn niet informatief. Eigenlijk moeten we concluderen dat al die studies die onder militairen zijn gedaan, te algemeen zijn om conclusies over burnpits te kunnen trekken.”

Honderden meldingen

De afgelopen jaren hebben honderden militairen gemeld ziek te zijn geworden van de rook die vrijkomt bij burnpits. Jurist Ferre van de Nadort opende zelf een meldpunt en schrok van het aantal meldingen.

“Vooral jonge mensen met ernstige hart- en vaatziekten of longproblemen melden zich. Ik begrijp uit de literatuur dat dat te maken kan hebben met de rook die uit een burnpit vrijkomt.”

‘Metingen slecht uitgevoerd’

Van de Nadort is van mening dat de luchtkwaliteitsmetingen tijdens de militaire missie in Afghanistan, waar het onderzoek zich op toespitst, slecht zijn uitgevoerd. “We hadden er al eerder op gewezen dat de luchtkwaliteitsonderzoeken van Defensie ver beneden de maat waren. Kapotte en verkeerde meetapparatuur, op verkeerde locaties, dagen die ontbreken in meetrapporten. Het is een rommeltje, het rammelt aan alle kanten.”

Defensie laat EenVandaag desgevraagd weten het belangrijk te vinden ‘in de toekomst over meer data te kunnen beschikken over blootstellingen tijdens missies en deze meer te kunnen relateren aan mogelijke gezondheidsrisico’s en eventuele gezondheidsklachten’.

‘Minister had dit niet moeten zeggen’

Onderzoeker Heederik: “Het gaat om heel incidentele metingen, die geven een heel beperkt beeld. Eigenlijk is er een hele andere meetstrategie nodig om de blootstelling van die militairen in kaart te brengen. Dan moet je sowieso niet een paar dagen wat metingen doen om een beeld te krijgen.”

Toch liet voormalig Defensieminister Ank Bijleveld de Tweede Kamer in 2020 weten dat er tijdens metingen ‘geen waarden waren gemeten die lagen boven de gezondheidsnorm’. Heederik is van mening dat de minister dat niet zomaar kon zeggen op basis van de onderzoeken die er beschikbaar waren. “Ik zou heel voorzichtig zijn met zo’n conclusie, want ik zou die niet op grond van de blootstellingsstudies durven stellen.”

WOB-verzoek

En dan is er nog iets opmerkelijks: op 11 juli 2019 liet minister Bijleveld aan EenVandaag weten dat het RIVM bereid was gevonden om onderzoek te doen naar de effecten van de rook van burnpits. Maar uit mailwisselingen, verkregen met de Wet Openbaarheid van Bestuur, blijkt dat het RIVM het onderzoek niet wilde doen.

Toen EenVandaag nogmaals navraag deed bij het RIVM liet deze weten dat het onderzoeksvoorstel ‘niet paste bij de rol van het RIVM’. Pas daarna kwam het ministerie uit bij het IRAS, waar onderzoeker Heederik met drie anderen een literatuuranalyse deed van een eerder onderzoek van Defensie.

Enkele dagen later

In een schriftelijke reactie laat Defensie laat weten dat de contacten tussen het RIVM en het ministerie telefonisch plaatsvonden. “De exacte datum wanneer het RIVM aan Defensie liet weten het onderzoek niet uit te willen voeren, is niet bekend.”

Wel schrijft het ministerie dat ‘enkele dagen nadat de toenmalig minister van Defensie bij u in de uitzending het interview heeft gegeven in juli 2019, het RIVM aan Defensie laten weten dat zij het onderzoek niet willen doen’.

Chroom-6

Heederik erkent dat de conclusies van het onderzoek wat hem betreft onbevredigend zijn. “We zitten hier toch met de onbevredigende situatie dat we niet meer kunnen zeggen of de rook nu schadelijk was of niet.”

Ook vanwege het feit, zo zegt hij, dat er niet goed is gemeten waar dat misschien wel had gemoeten. “We hebben in Nederland ook de problematiek rondom Chroom-6, waar het net als bij burnpits de vraag is of blootstelling eraan tot ziekte heeft geleid. Ook daar kan die vraag niet meer beantwoord worden.”

Compensatie

“Toch wordt ook in die zaak wel besloten tot compensatie (van slachtoffers, red.)”, vervolgt Heederik. “Mede omdat ook daar duidelijk is geworden dat men (Defensie, red.) vroeger maatregelen had moeten nemen.”

“In het geval van Chroom-6 gaat het dus meer om de verantwoordelijkheid van Defensie naar de werknemers dan om de effecten van de rook van burnpits. Afhankelijk van het antwoord op die vraag kun je zeggen: we willen iets van compensatie bieden.”

‘Defensie heeft verzuimd’

Jurist Van de Nadort, die honderden militairen juridisch bijstaat, vindt dat Defensie heeft verzuimd de gezondheidsrisico’s in kaart brengen. En daarmee heeft verzaakt als het gaat om goed werkgeverschap. “Defensie had als werkgever de plicht de blootstelling te registreren. Die plicht hebben ze nagelaten. Dan kun je nu niet zeggen: jammer dan militairen, je moet nu zelf maar bewijzen dat je ziek bent geworden.”

Het ministerie van Defensie zegt daarover de wetenschappelijke ontwikkelingen en literatuur rondom burnpits te blijven volgen, evenals ontwikkelingen bij internationale partners. “Mocht er in de toekomst meer duidelijkheid ontstaan over de relatie van gezondheidsklachten van veteranen en missies, dan zal Defensie haar verantwoordelijkheid als werkgever blijven nemen.”

0

Onderzoek levert geen nieuwe inzichten burnpits op

Aanleiding

Eind 2018 ontving Defensie signalen over militairen die uitgezonden zijn geweest en gezondheidsklachten zouden hebben gekregen door de uitstoot van burnpits. Daarop werd een onafhankelijk meldpunt geopend voor (oud-)werknemers die ziek denken te zijn geworden door de uitstoot van burnpits of zich zorgen maken.

Het Coördinatiecentrum Expertise Arbeidsomstandigheden en Gezondheid (CEAG) bekeek begin 2019 de binnengekomen meldingen en relevante wetenschappelijke publicaties. Het concludeerde dat die geen eenduidig beeld geven over de relatie tussen gezondheidsklachten en de uitstoot van burnpits. Overigens gebruikt Defensie al jaren geen burnpits meer.

Op verzoek van Defensie valideerde het IRAS de CEAG-beschouwing. Deze beoordeling bevestigde de CEAG-uitkomsten. Om toch meer duidelijkheid te krijgen over een mogelijke relatie tussen blootstelling aan uitstoot van burnpits en gezondheidsklachten onder (ex-)militairen vroeg Defensie het IRAS om een aanvullende literatuurstudie.

 

Verschillende factoren

Het IRAS concludeert nu dat de eerdere conclusies onveranderd blijven en worden versterkt. Er is weinig reden om te twijfelen aan de aanname dat burnpit-emissies gezondheidseffecten kunnen hebben. Rondom burnpits kan sprake zijn van risicovolle, ongezonde concentraties fijnstof, verbrandingsgassen en andere verbrandingsproducten.

De kans dat dit echt gebeurt en om welke gezondheidsproblemen het dan zou kunnen gaan, kan niet worden beoordeeld. Dit is afhankelijk van de aard en mate waarin militairen zijn blootgesteld. Dat wordt weer bepaald door verschillende factoren, zoals:

  • afstand tot een burnpit;
  • meteorologische omstandigheden zoals de windrichting;
  • soort en hoeveelheid verbrand afval;
  • duur en frequentie dat iemand is blootgesteld aan de uitstoot.

Over deze factoren is te weinig informatie beschikbaar. Als iemand denkt klachten te hebben door het werk, dan wordt dit per individu beoordeeld. Als het onderzoek uitwijst dat gezondheidsschade kan zijn veroorzaakt door een burnpit, dan kan iemand een beroep doen op de regeling ‘volledige schadevergoeding’.
Daarnaast werd het CEAG om een 2e beschouwing van de meldingen gevraagd, vanwege nieuwe meldingen. Dit leverde ook geen nieuwe inzichten op.

Mogelijkheid gesprek

Defensie informeert de (oud-)werknemers die een melding hebben gedaan over de uitkomsten. Ook wordt de mogelijkheid geboden om hierover met Defensie in gesprek te gaan. (Oud-)werknemers kunnen hierbij aangeven waaraan zij behoefte hebben. Uiteraard blijft Defensie de wetenschappelijke ontwikkelingen en literatuur rond burnpits nauwlettend volgen.

4

RIVM: wij doen helemaal geen onderzoek naar burnpits

Het RIVM verricht, in tegenstelling tot wat minister Ank Bijleveld (defensie) tot voor kort beweerde, geen onderzoek naar de schadelijkheid van burnpits. Dat bleek toen burnpit.nl navraag deed bij het RIVM over de onderzoeksvraag. Er bleek in juni dit jaar “abusievelijk” een concept-brief naar het RIVM te zijn gestuurd en het was direct duidelijk dat zij geen onderzoek gingen doen.

Bron: Dagblad van het Noorden

Minister Bijleveld gaf in juli en september aan nog in gesprek te zijn met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). In werkelijkheid liet het kennisinstituut al in juni aan Defensie weten een toetsend onderzoek naar giftige brandkuilen niet uit te voeren.

,,Zeer bijzonder. Je kondigt met veel bombarie aan dat het RIVM dit onderzoek uitvoert, maar je weet eigenlijk van meet af aan al dat het niet gaat gebeuren”, zegt jurist Ferre van de Nadort uit Beilen. Hij staat ruim zeshonderd militairen bij die claimen ziek te zijn geworden door de zogeheten burnpits. Dat de minister nu pas begin deze maand meldde dat het RIVM is afgehaakt, noemt hij lastig te verteren. ,,Dit betekent weer maanden vertraging.”

 

Giftige rook

Door de giftige rook uit burnpits zijn honderden Nederlandse militairen tijdens hun uitzending mogelijk ernstig ziek geworden. Tijdens missies (onder meer in Afghanistan, Irak en voormalig Joegoslavië) verbrandde het leger afval in grote kuilen op of bij het militaire kamp (burnpits). Onder meer de rook die daarbij werd uitgestoten zou giftig zijn. Dagelijks werden tientallen tonnen aan huishoudelijk afval, banden, afgewerkte olie, accu’s, chemisch en medisch afval, verf, rubber en brandstof op het vuur gegooid.

Verbranding van afval in Irak.

Van alles werd er verbrand in de burnpits die vlakbij Nederlandse legerbases waren geplaatst. Deze foto is gemaakt in Irak

Van de Nadort zegt dat een deel van de militairen die zich hebben gemeld longproblemen, zoals astma en COPD, hebben gekregen na hun uitzending. Er zijn zelfs meldingen over herseninfarcten, hart- en vaatziekten en lymfeklierkanker. De giftige burnpits worden aangewezen als boosdoener.

Maar eerder onderzoek, uitgevoerd namens defensie, zou aantonen dat niet onomstotelijk vaststaat dat de militairen ziek zijn geworden door die brandkuilen. Een toetsend onderzoek – door het RIVM – zou daarom volgens Bijleveld nodig zijn. Hoewel defensie dus al maanden wist dat het RIVM het onderzoek niet gaat doen, is dit sinds drie weken via Kamervragen bekend geworden.

 

‘Lerend kritisch vermogen’

Het ministerie van Defensie is nu in gesprek met het Institute for Risk Assesment Sciences (IRAS) van de Universiteit van Utrecht om het onderzoek te doen. Het RIVM heeft de opdracht afgewezen omdat het vindt dat het ministerie dit zelf moet doen omdat dit past bij hun rol als werkgever.

Volgens een woordvoerder van het RIVM zou het ministerie zelf ‘dat lerende kritische vermogen moeten organiseren rond arbo-gerelateerde onderzoeken’. ,,Naar mijn mening is, als je kijkt naar de manier hoe ze nu met burnpits omgaan, een zelflerend vermogen nog ver te zoeken”, vindt jurist Van de Nadort.

Giftige rook trok over de Nederlandse bases.

Woensdag vindt er een debat plaats in de Tweede Kamer waar de burnpits mogelijk ook worden besproken.

0

Het TNO-rapport uit 2013 openbaar – Defensie wist het: onderzoek naar burnpits lag jarenlang op de plank

EenVandaag | Onderzoeksorganisatie TNO kreeg in 2012 de opdracht van het Ministerie van Defensie om de gevaren van burnpits te onderzoeken. De resultaten van dat onderzoek zijn alleen nooit openbaar gemaakt.

Ga naar het artikel van EenVandaag.

Het rapport van TNO dateert van maart 2013, maar is tot nu toe niet actief naar buiten gebracht door het Ministerie van Defensie. Volgens toxicoloog Martin van den Berg, die op verzoek van EenVandaag het rapport bekeek, is de uitkomst duidelijk: “Er is een verhoogd risico voor mensen die in aanraking zijn gekomen met burnpits op een missie.”

“Je ziet bij de verbranding stoffen ontstaan die slecht zijn voor je gezondheid, zoals PAX en chloor in hoge concentraties. TNO heeft ook onderzoek gedaan met longcellen en dan zie je ook dat daar schade ontstaat. Je kan dus concluderen dat deze stoffen ervoor zorgen dat de kans groot is dat je problemen krijgt met je longen”, zegt Van den Berg.

 

Gezondheidsklachten

Ferre van de Nadort is jurist en staat honderden militairen bij die klachten hebben nadat ze in aanraking kwamen met die zogenaamde burnpits. Veel van zijn clienten hebben longziektes, maar ook andere gezondheidsklachten zoals hartproblemen. Hij deed eerder een WOB-verzoek bij Defensie waarbij hij alle documenten over burnpits opvroeg, maar daar zat dit onderzoek niet bij.

“Het verbaast me dat dit onderzoek nu nog boven water komt. Zaken weglaten of niet volledige rapporten verstrekken, dat vind ik toch een vorm van achterhouden. En ik denk dat je daar niet goed aan doet.”

 

Onderzoek

Tweede Kamerlid Isabelle Diks van GroenLinks had dit rapport graag ontvangen, ook omdat er voortdurend over de gezondheid van militairen is gesproken. “Wat mij eigenlijk verbaast in deze zaak is dat de minister bij het eerste gesprek in de Tweede Kamer over de burnpits heeft aangegeven dat ze onderzoek gaat doen. Een beetje met de bijklank alsof zij niet wist dat het onderzoek van TNO dus al zeven jaar op de plank ligt.”

 

0

Nieuw onderzoek naar gezondheidsklachten militairen door burnpits

Het ministerie van Defensie laat het RIVM onderzoek doen naar mogelijke gezondheidsklachten door burnpits. Een groeiend aantal militairen – uitgezonden naar Afghanistan, Irak en voormalig Joegoslavië – zegt ziek te zijn door de vuilverbrandingen.

Minister Bijleveld wil meer duidelijkheid over de mogelijke relatie tussen gezondheidsklachten van veteranen en de uitstoot van burnpits. “Het gaat om mensen die bij ons gewerkt hebben of nog steeds bij ons werken. Wij zijn verantwoordelijk voor hun gezondheid en moeten dat serieus nemen. Wat we kunnen doen, doen we eraan,” zegt ze.

 

327 meldingen

Tijdens militaire missies werd in het kamp afval met benzine en kerosine verbrand in de open lucht. Het ging onder meer om huishoudelijk afval, medicijnresten en banden. In de rook van die zogenoemde burnpits kunnen giftige stoffen hebben gezeten. Onder uitgezonden militairen ontstond onrust nadat collega’s gezondheidsklachten hadden gemeld die verband zouden houden met burnpits.

Begin februari opende minister Bijleveld een meldpunt. Daar zijn inmiddels 327 meldingen binnengekomen. Een deel van die mensen maakt zich zorgen en een deel denkt daadwerkelijk ziek te zijn geworden van burnpits. Klachten die worden genoemd zijn onder meer oogklachten, astma, COPD, maar ook een herseninfarct of lymfeklierkanker.

 

Dertigers

Jurist Ferre van de Nadort maakt zich al langer sterk voor veteranen die tijdens een militaire missie zijn blootgesteld aan giftige stoffen. Hij startte al eerder een meldpunt burnpits. Daar kwamen al 586 meldingen binnen, waaronder 272 van mensen met ernstige klachten. “Het gaat vooral om longklachten en om hart- en vaatziekten”, vertelt Van de Nadort. “Wat me opvalt zijn de geboortedata, veelal na 1980. We hebben het dus echt over dertigers.”

Van de Nadort is bang dat de uiteindelijke onderzoeksvraag van het RIVM te beperkt wordt. “Als het alleen over de rook van de burnpits gaat, weet ik het antwoord al: we kunnen niet alle klachten toeschrijven aan de burnpits.”

 

Niet eerste onderzoek

Minister Bijleveld zegt dat ze breder wil kijken dan alleen de rook van burnpits. “Bij de analyse willen we ook andere dingen bekijken die de luchtkwaliteit en misschien ook de longfuctie van mensen beïnvloeden.”

Het is niet voor het eerst dat militairen en ex-militairen zich zorgen maken over hun gezondheid en een verband leggen met hun werkzaamheden voor Defensie. Het ministerie liet het RIVM eerder al onderzoek doen naar de kankerverwekkende reinigingsmiddelen PX-10 en de giftige chroom-6-verf.

 

Jurist Ferre van de Nadort is kritisch op het voornemen om onderzoek te laten doen door het RIVM.
1 2 3 4